Γιατί οι Ασιάτες δουλεύουν τόσο;

Το 2012 η φωτογράφος ShihoFukada γύρισε με την υποστήριξη του Pulitzer Center ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους που αναφερόταν στο φαινόμενο των αναλώσιμων εργαζόμενων στην Ιαπωνία. Το ντοκιμαντέρ είχε διάρκεια μόλις 20 λεπτών, αλλά αγγίζει πάρα πολλά θέματα επίκαιρα μέχρι και σήμερα, σχετικά όχι μόνο με τη ζωή των λαών της Ασίας και την εκεί εργασιακή κουλτούρα, αλλά με τους εργαζόμενους όλου του κόσμου.

Το ντοκιμαντέρ

Η ShihoFukada αποτύπωσε στο ντοκιμαντέρ της (Japan's Disposable Workers, ShihoFukada, 2012) τον αντίκτυπο της παγκόσμιας κρίσης της ανεργίας και του χάσματος μεταξύ των πλούσιων και ων φτωχών που ολοένα και αυξάνεται. Το κύριο θέμα του ντοκιμαντέρ είναι πόσο αναλώσιμοι είναι οι εργαζόμενοι σε μια χώρα όπως η Ιαπωνία, που κάποτε φημιζόταν για το δίχτυ κοινωνικής προστασίας που περιέβαλλε τους εργαζόμενους. Τα πρώτα λεπτά του ντοκιμαντέρ καλύπτουν τη ζωή ενός νέου άνδρα που εργαζόταν σε μια εταιρεία πληροφορικής για 16 ώρες την ημέρα, ενώ έπασχε από κατάθλιψη, πράγμα που θεωρούνταν απολύτως φυσιολογικό.

Η εργασιακή κουλτούρα και οι διαφορετικές αξίες

Γιατί, όμως, ο νεαρός προγραμματιστής ενώ εργαζόταν για τόσο πολλές ώρες χωρίς να είναι υγιής δεν προσπαθούσε να αλλάξει τη ζωή του; Τι ήταν αυτό που τον κρατούσε δέσμιο σε μια δουλειά που ουσιαστικά τον έβλαπτε;

Η εργασιακή κουλτούρα των λαών της Ασίας διαφέρει πολύ από αυτή του Δυτικού κόσμου. Οι αξίες των λαών της Ανατολής βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα διδάγματα του Κομφούκιου, ειδικότερα στις αξίες του σεβασμού προς τους μεγαλύτερους (ή ανώτερους ιεραρχικά), προς την οικογένεια, τους εργοδότες και το έθνος, αλλά και τη θυσία του ατομικού εγώ για το κοινό καλό, το κυνήγι των ακαδημαϊκών και τεχνολογικών επιτευγμάτων, τη σκληρή δουλειά και την αποταμίευση.

Σύγκρουση Ανατολής και Δύσης

Ενώ, λοιπόν, στους λαούς της Ανατολής τονίζεται ο σεβασμός προς τις αρχές, στη Δύση ενθαρρύνεται η αμφισβήτηση των κατεστημένων. Οι Ασιάτες θα κρατήσουν την άποψή τους για τον εαυτό τους, ενώ οι Δυτικοί θα υποστηρίξουν την ελευθερία της γνώμης τους. Οι Ασιάτες θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν την αρμονία της ομάδας και του περιβάλλοντος, ενώ οι Δυτικοί θα αγωνιστούν για να δείξουν τις ικανότητές τους και για να αποδείξουν πόσο ξεχωριστοί είναι. Η Ασία στηρίζει τις αξίες της παραγωγικότητας και της οργάνωσης και η Δύση στρέφεται προς την καινοτομία και τη δημιουργική σκέψη. Εκεί όπου οι Ασιάτες θεωρούν πως με την καλή τους απόδοση θα ανταμειφθούν επαγγελματικά, οι Δυτικοί ξέρουν πως για να πάρουν μια προαγωγή θα πρέπει όχι μόνο να είναι ικανοί, αλλά και να δικτυώνονται αποτελεσματικά και να ξεχωρίζουν από τους άλλους.

Η υπερκόπωση

Μιας και η εξαιρετική απόδοση θεωρείται προσόν όμως στην Ασία, οι εργαζόμενοι θυσιάζουν το χρόνο και την προσωπική τους ζωή για αυτή. Εργάζονται πάρα πολλές ώρες, συχνά δωρεάν και συνήθως αυτό θεωρείται φυσιολογικό γεγονός από τις εταιρείες και τους εργοδότες. Τα προσωπικά ζητήματα παραμερίζονται για χάρη της δουλειάς. Το φαινόμενο του να θεωρείται ο εργαζόμενος αργός, μη παραγωγικός και υπεύθυνος για τα εξαντλητικά ωράρια και τις χαμηλές αμοιβές είναι σύνηθες και προκαλεί αβάσταχτο άγχος, ιατρικά προβλήματα και οδηγεί στην κατάθλιψη και σε πάμπολλες περιπτώσεις στην αυτοκτονία και το θάνατο.

Εάν όλα αυτά φαντάζουν ακατανόητα στο Δυτικό κόσμο (δηλ., στην Ευρώπη και την Αμερική), στην Ελλάδα ακούγονται λίγο έως πολύ γνωστά. Το εργασιακό άγχος και η υπερκόπωση των εργαζομένων την περίοδο της κρίσης αυξήθηκαν κατακόρυφα. Η λύση είναι να ισορροπεί κανείς ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική του ζωή και να μπορεί να απολαμβάνει ό,τι έχει, διατηρώντας μια θετική διάθεση. Θυμηθείτε ότι δουλεύετε για να ζείτε και όχι το αντίστροφο…